Vormgeving nieuw vereenvoudigd verlofstelsel: drie pijlers

In dit artikel:

Minister Paul van SZW heeft de contouren gepresenteerd van een nieuw, vereenvoudigd verlofstelsel voor Nederland, opgebouwd uit drie pijlers volgens het SER-advies Balans in maatschappelijk verlof. Doel is regels en voorwaarden meer gelijk te trekken zodat werknemers en werkgevers meer duidelijkheid krijgen, zonder de maximale duur of uitkeringshoogte te verlagen. Financiële maatregelen die tot extra lasten leiden vereisen nog aanvullend geld; dat is vooralsnog niet gereserveerd.

Pijler 1 — geboorte en zorg voor kinderen: alle regelingen rond zwangerschap, bevalling en de komst van een kind worden sterk vereenvoudigd, terwijl het zwangerschaps- en bevallingsverlof inhoudelijk apart blijft vanwege andere doelen. Belangrijke wijzigingen:
- Het aanvullende bevallingsverlof wordt geharmoniseerd tot een recht op tien weken ná de uitgerekende datum voor iedereen, ongeacht ziekenhuisopname. Dit vereenvoudigt procedures en vermindert bewijsvoering, en komt ook tegemoet aan vroeggeboorte-situaties.
- De opnameperiode voor (aanvullend) geboorteverlof, adoptie-, pleegzorgverlof en flexibel bevallingsverlof wordt gelijkgetrokken: binnen een half jaar na de komst van het kind. Zwangerschaps-/bevallingsverlof en betaald ouderschapsverlof blijven ongewijzigd.
- De aanvraagprocedure wordt geharmoniseerd: aanmelding uiterlijk zes weken vóór ingaan van het verlof, zodat zowel werknemer als werkgever beter kunnen plannen.
- Hervorming ZEZ-uitkering voor zelfstandigen: het onduidelijke urencriterium (1.225 uur) vervalt; voortaan wordt gekeken naar inkomen/winst bij vaststelling van uitkeringshoogte. Dit sluit aan bij een uitspraak van de Centrale Raad van Beroep en het VN-Vrouwenverdrag dat zwangerschap geen belemmering voor arbeid mag vormen.

Pijler 2 — zorg voor naasten: kortdurend en langdurend zorgverlof worden samengevoegd tot één zorgverlofregeling van acht weken. De eerste twee weken zijn betaald tegen zeventig procent van het loon (ten minste het minimumloon), de resterende zes weken zijn onbetaald. De regeling kan nu breder ingezet worden, bijvoorbeeld voor mantelzorg, palliatieve zorg of zorg voor een hulpbehoevende buur.

Pijler 3 — persoonlijke omstandigheden: calamiteiten- en ander kortverzuimverlof blijven onder deze categorie. Het gaat om kortdurend verlof bij onverwachte, zeer persoonlijke omstandigheden (brand, lekkage, overlijden). Deze pijler biedt ruimte voor maatwerk en decentrale afspraken via cao’s; in de toekomst kunnen hier eventuele wettelijke regelingen voor bijvoorbeeld rouw- of transitieverlof worden toegevoegd.

Vervolg en timing: de minister werkt de maatregelen verder uit en streeft ernaar vóór het einde van dit jaar een conceptwetsvoorstel voor toetsing en internetconsultatie klaar te hebben. Het streven is inwerkingtreding per 1 juli 2027. Deze maand start een evaluatie van betaald ouderschapsverlof; de uitkomsten volgen in de eerste helft van 2026. Na invoering voert UWV een implementatietoets uit om de praktische uitvoerbaarheid te monitoren.